061119 – Historisch Bekeken (53-2)

Modern machinaal melken
(vervolg van gister)

Herenboer
Mijn voorvader mag met zijn vijf koeien zondermeer een keuterboer genoemd worden. Mijn schoonvader molk vroeger met de machine ongeveer 25 tot 30 koeien en daarmee was het een flink bedrijf. Ook de boerderij, met een dubbel vierkant, paste bij het bedrijf van een herenboer. In een stolpboerderij vormt het middenstuk, het vierkant, de opslagplaats voor het hooi. De koeien staan in de winter rondom het vierkant en krijgen dan het hooi uit het vierkant gevoerd. Een stolpboerderij met een dubbel vierkant kon dan ook tweemaal zoveel hooi bevatten en in de wintermaanden konden daardoor ook tweemaal zoveel koeien gevoerd worden. Zonder machines waren er zeker drie of vier knechten noodzakelijk om het bedrijf te runnen. Maar met melkmachine en tractor was één knecht meer dan voldoende.

Gesleep
Die moderne melkmachine van vroeger bestond uit een vacuümpomp, een staande ketel waarin de melk werd opgevangen en een melkklauw met de tepelhouders. Het was altijd een heel gesleep met ketels en melkbussen. Maar tijden veranderen en het gesleep is een stuk minder geworden. Vroeger stonden de koeien in de stal vast en mocht de boer en zijn knecht het werk doen. Nu lopen de koeien los en kunnen ze zelf naar de melkstal lopen. Via de vaste melkinstallatie loopt de melk rechtstreeks in de melktank die enkele keren per week met de tankwagen wordt geleegd. De melkbussen zijn ook verdwenen en in sommige melkstallen is zelfs de melker in rook opgegaan. De melkrobot heeft dan het werk van de melkmachine en de melker overgenomen. De koeien heten ook geen Jacoba 23 of Trees 16 meer. Ze zijn vooral te herkennen aan het zendertje om hun nek en de enorm grote gele nummerplaten in hun oren. Het zendertje stuurt de melkrobot en de voederautomaat aan en daardoor kan een moderne boer nu vooral achter zijn computer blijven zitten. Zo kan hij zien welke koeien er al gemolken zijn en hoeveel melk zij gegeven hebben. Maar toch blijft melk een heerlijk natuurproduct, alleen met wat minder natuur dan vroeger.

Deze tweewekelijkse rubriek is eerder verschenen in het Noord-Amsterdams Nieuwsblad en het Zaans Stadsblad en wordt verzorgd door Rob Veenman van de Oudheidkamer Oostzaan, bereikbaar via r.veenman@vpcconsult.nl en via postbus 558, 1440 AN Purmerend. Tips, verhalen, meldingen over historische activiteiten en dergelijke zijn van harte welkom.

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.