Categorie: Uncategorized

Nostalgie…

En dan blader je wat door de grote hoeveelheid foto’s die we al van Oostzaan en bekende Oostzaners hebben en dan ineens valt je oog op een foto van een vrouw die in je jonge jeugd ineens verschrikkelijk belangrijk voor je was.

In 1944 ging ik naar de lagere school. Je had de leeftijd en dus moest je. Met vriendje Anton werden we door onze moeders weggebracht. Nauwelijks het grote ijzeren hek voor de school gepasseerd of wij begonnen te brullen.
Waarvoor wisten we denk ik niet eens precies, maar het gevoel dat het over was met spelen en doen wat je wilde, was wel duidelijk.
Binnen in de school werden we overgegeven aan een vriendelijke dame, juffrouw Schuitemaker. Haar troostende woorden ten spijt bleven Anton en ik nog een tijdje protesterend door huilen. Juffrouw Schuitemaker had ervaring met kinderen en ook met brullende kinderen. Zij wist dat het maar tijdelijk was en dat je je zou gaan schikken. Hoewel dat tijdelijk toch nog wel een aantal dagen bleef doorgaan, kwam ook het moment dat wij moesten erkennen dat er geen ontsnappen meer mogelijk was. Niet de school, niet wat je daar leerde, maar zij die ons dat leerde, Juffrouw Schuitemaker, die won het pleit. Met haar rustige vriendelijke stem won ze je voor haar en voor het schoolgaan. In mijn gedachten kan ik me van haar zelfs geen stemverheffing herinneren. Dat had ze niet nodig.
Ze woonde maar een paar huizen verder dan mijn ouderlijk huis en als ik haar zag aankomen, dan holde ik gauw naar buiten om eventjes “Dag juffrouw” te zeggen. Juffrouw Schuitemaker groette je dan met een vriendelijke glimlach terug.
Zij had mijn kinderhart gewonnen.
Toen ik bovenstaande foto tegen kwam kon ik niet anders als eventjes heel zacht “Dag juffrouw” zeggen. En ze glimlachte naar me; ik weet het heel zeker.

Naar waarde genoten

Opmerkelijk is toch een woord dat van toepassing blijft op het leven EN het verscheiden van Reinier Plooijer. Toen ik onlangs zijn graf bezocht om een foto te maken van de steen die is geplaatst, kon ik niet bevroeden dat de schaduw die op de steen viel, heel duidelijk symbool stond voor het feit dat het in het leven van Reinier niet enkel zonneschijn was.
Toeval? Natuurlijk, maar toch ….

Ook de tekst viel mij op, treffend, dus rees de vraag: “Wie heeft dat bedacht”.
Enig navragen leverde alweer een opmerkelijk feit op. Reinier had zijn leven zo zeer naar waarde genoten dat er geen geld meer was voor een grafsteen.
Zoals zo vaak was voorgekomen tijdens de alcoholische uitspattingen bij leven, was hij ook nu weer “gered” door zijn dorpsgenoten. Vele Oostzaners hebben zijn leven gerekt, door hem ook tijdens strenge winters en hopen sneeuw, wakker te maken als hij zijn nachtelijke tocht richting huis had opgegeven en zich ten ruste had gelegd op een sneeuwhoop. “Kom op, Nier, hier kan je niet blijven, dan vries je dood”, werd er dan gezegd en iemand bracht hem dan wel weer naar huis.
“Thuis gebracht” is hij ook nu weer, niks anoniem. Op initiatief van medewerkers en clientèle van café Huppeldepub is er een mooi bedrag ingezameld om Nier ook op zijn laatste rustplaats naar waarde te genieten.

De verwarring

Uit een verslag van een brandkroniek blijkt:
“4 dec. 1907: in de nacht van Woensdag op Donderdag, omstreeks half drie, woedde er brand bij de heer W Schoen, handelaar in galanterieën. Het huis werd mede bewoond door den heer H Mooy, manufacturier. Hoewel er een zeer felle wind stond en de brand zich aanvankelijk ernstig liet aanzien, wist de Kerkbuurtspuit hem toch te beperken tot de galanteriewinkel, die evenwel geheel uitbrandde. De woning van den Heer Mooy, zoomede diens goederen, beliepen alleen waterschade.”
Waarschijnlijk ligt hier de grondslag voor de verwarring over de brand bij Schoen. Blijkbaar was er in die jaren sprake van een samenwerking tussen W Schoen en H Mooij en zal de brand toch hebben plaatsgevonden op de locatie Kerkbuurt 44 en niet Kerkbuurt 40.
Helaas is deze kroniek niet helemaal compleet (of compleet overgenomen), waardoor de gegevens uit 1904 ontbreken, ik heb ze in ieder geval nog niet kunnen vinden.

De brand van 1926 is daarentegen uitgebreid gedocumenteerd:
“Ruim een jaar later, op donderdagmiddag 20 Mei 1926, een fraaie meidag, verbrandde tegen 1 uur het grote manufacturenmagazijn met winkel en woonhuis van den heer H H Mooij, in de Kerkbuurt. De gebouwen werden totaal verwoest, en het benoorden gelegen Post- en Telegraafkantoor verbrandde grotendeels, benevens de daarbij behorende woning. Voorts ging gedeeltelijk het woonhuis van dokter Taams dat ten zuiden van de brand was gelegen verloren. Ook voor deze brand werd hulp uit Zaandam gehaald, welke hulp werd verleend in de vorm van 2 autospuiten, één van de Vrijwillige Brandweer, en één gemerkt no 7. Ook nu had Oostzaan nog steeds de beschikking over drie brandspuiten, waarvan er slechts twee in goede staat verkeerden. De Zaandamse brandweer deed ruim twee uur uitstekende dienst.”

Nou breekt mijn klomp

Wanneer brandde nu wat af? In weer een ander deeltje van de reeks “Oostzaan in oude ansichten” kom ik de volgende tekst tegen:
“Dan volgt de winkel van Willem Schoen, verbrand op 5 december 1907. Bij herbouw werd de voorgevel één meter naar achteruit geplaatst, hetgeen nog een keer is gebeurd. In dit pand was later de groentezaak van Kleiboer en van Hopman. Eind 1959 volgde de sloop ten gunste van een toegang van een toegang tot de dokter Keijzerstraat.”

Dat zou dus dan gaan om het verste pand op deze foto en niet om het witte gebouw op de voorgrond.

Overigens staat op deze afbeelding weer die mooie kap en de makelaar en zou dus duiden op de periode na 1907 en vóór 1926. De lantaarn lijkt verdacht veel op een gaslantaarn en zou dan in ieder geval weer van na 1913 moeten zijn. HELP!!!

Het staat zwart op wit

Inderdaad, in de boekjes van J de Boer, voormalig gemeentesecretaris en dorpshistoricus, is menigmaal geschreven over dit hoekje op de Kerkbuurt. Maar iedereen die over de periode aan het begin van de vorige eeuw schrijft, moet zich verlaten op informatie van derden en dan kan het wel eens mis gaan. De foto rechts is een detail van die van gisteren. Op vrijwel dezelfde plek werd de foto links gemaakt en daar stond als commentaar bij dat de twee gelijke woningen links van de bomenrij zijn verbrand op 14 januari 1904. In deel 4 van dezelfde reeks boekjes stond echter een verbetering: de bedoelde brand had plaats gevonden in 1907 en wel op 5 december, hetgeen een sterke aanwijzing is dat de twee gelijke woningen hier slechts korte tijd hebben gestaan, namelijk maar drie jaar. Vervolgens verrees daar een nieuw pand dat ook weer verbrandde maar nu in 1926. Ook daar zijn nog foto’s van en die suggereren dat het toen om dit pand ging, de fraaiste uitvoering met een prachtige kapgevel en een makelaar op het puntje. Juist het ontbreken daarvan doen vermoeden dat de foto van gister van voor 1904 is. In de volgorde van deze foto’s dus 1. vóór 14 januari 1904; 2. tussen 1904 en 1907; 3. na 1907, maar voor 1916. Als u de plaatjes wat groter wil bekijken, moet er even op klikken. Uw commentaar of verbeteringen vernemen we graag.

Ook de Kerkbuurt staat er gekleurd op

Wie deze foto vandaag de dag wil maken, moet op de kruising van de Jacob Corneliszstraat met de Kerkbuurt gaan staan en fotograferen richting het noorden.

De glaspui geheel rechts is gesloopt en heeft plaats gemaakt voor de ingang van de Dr Keijzerstraat.

Achter die prachtige bomenrij gaat het huis schuil van de dokter, of zoals als men in Oostzaan pleegt te zeggen: van dokter. Welke huisarts op dat moment is nog niet geheel duidelijk, want dat is afhankelijk van de juiste datering van deze afbeelding.
Een aantal zaken geven een goede aanwijzing: de wegsloot is nog aanwezig (gedempt in 1921), er zijn nog geen klinkers, ook hier nog gewoon een paardenpad, de grote hoeveelheid bomen duidt op de periode voor de watersnood en daarmee zitten we dan met redelijke zekerheid vóór 1916.

Mooi, zo lelijk

In de tijd dat de kleurenfotografie nog moest worden uitgevonden deed men daar verder ook niet moeilijk over. Wat er niet is, kan je maken en een van origine zwart-wit opname werd later dan met enig gevoel voor overdrijving ingekleurd. Als een schilder dat kan, moet het mij ook lukken, zal de fotograaf gedacht hebben. En hij kleurde er lustig op los.
Alweer een foto waaruit blijkt dat het verkeer ook richting Zaandam nou niet bepaald intensief te noemen is.
Het paardenpad lag er al enige jaren en de molen “Het Wapen van Oostzaan” was nog in volle glorie aanwezig. Landelijke rust met in de Weersloot het vervoermiddel uit die tijd: de Oostzaner jol. Naast plat en hondenkar de manier om met spullen van a naar b te komen. Het bekendste vervoermiddel uit die dagen is echter ook aanwezig op deze afbeelding: de benenwagen.

Paardenpad

Soms kom je in dat gigantische bestand van de oudheidkamer gewoon weer eens iets tegen dat je aan het denken zet. Zo ook nu weer, ik las in een overzicht dat gaat over allerlei grote en kleine gebeurtenissen in Oostzaan dat in 1893 er op het Weerpad (dat heet nu Kerkstraat) een paardenpad was aangelegd van 1000 meter.

Uit nog veel oudere informatie was al gebleken dat nog veel vroeger deze weg naar Zaandam ook Saegselpad werd genoemd en dat had te maken met het feit dat men regelmatig zaagsel strooide om de weg een beetje begaanbaar te houden.

Als men eind 1800 een paardenpad aanlegde richting Zaandam, dan zal het aanleggen daarvan richting Amsterdam er niet ver vanaf hebben gelegen.

Op deze foto uit het prille begin van de vorige eeuw kunnen we zo’n paardenpad nog goed herkennen. Voldoende breed om de hoeven enige stevigheid te bieden, de wielen konden voorlopig nog wel even door de karrensporen, want om nou te zeggen dat het echt druk was….

Hij komt, hij komt

Binnenkort hebben wij het weer voor het zeggen. De dag waarop we ons mogen uitspreken voor vier jaar dorpsbelang. Een recht waar met bloed, zweet en tranen voor is gestreden. Eerst door de “gewone” man en pas twee jaar later ook door de vrouw. Opmerkelijk feit dat Oostzaan daar blijkbaar ook in den beginne gevoel voor had, want als een der eerste gemeenten in Nederland bracht Oostzaan een vrouw “aan de macht”. Allereerst koos Oostzaan, toentertijd nog alleen de mannelijke kiezers, niet één maar twee dames in de gemeenteraad, maar bovendien installeerde de toenmalige burgemeester Teer mevrouw Willy Hofman – Poot in zijn college als wethouder namens de liberale Vrijheidsbond. Daarnaast nam mevrouw H Dirksen – van Dijk plaats in de gemeenteraad namens de SDAP.
Noch de Vrijheidsbond, noch de SDAP vindt u nog terug op dit bord uit de laat zestiger jaren van de vorige eeuw, zij zijn opgegaan in of vervangen door andere partijen en/of partijnamen.
Ook op deze plaat staan partijnamen die we in de komende verkiezingen niet meer tegen zullen komen, ook al weer vervangen door andere. Maar het gedachtegoed is nog wel ergens terug te vinden in een of ander program. Op elke hoek weet u te kiezen voor rechts, links of rechtdoor en datzelfde recht heeft u straks ook weer in het stemhokje.

Lijken uit de kast

Geheel tegen de verwachtingen in hebben we wel uitsluitsel gekregen over de kalkoen en nog niet over de peuter (maar dat zal best goed komen).
De kalkoen liet weten dat de veronderstelling dat hij/zij verorberd is bij een kerstdis, berust op een vooroordeel. Kalkoenen worden wel degelijk gegeten bij totaal andere gelegenheden en het moet nu maar eens afgelopen zijn met die Hollandse hokjesgeest. Wij zijn het hele jaar lekker en dat moet dan ook maar eens gezegd zijn, waarvan acte.
Het geheel was ondertekend met: “Au by Valentine from Ruig”, maar dat roept dan weer meer vragen op dan dat het antwoorden oplevert.
In ieder geval wensen wij u wel Happy Valentine en mocht daar bij u een kalkoen aan te pas komen: “Snij een beetje voorzichtig”, want als dit Valentine was, deed het toch een beetje zeer.